Ignacy Zdanowicz [1] (ur. 13 stycznia 1841 r. w Wilnie – zm. 02 stycznia 1864 r.) syn Aleksandra, profesora wileńskiego instytutu szlacheckiego, znanego profesora i historyka (1805–1868) i Emilii z Piaseckich. Gimnazjum ukończył w Wilnie, studia wyższe w Petersburgu ze stopniem kandydata, gdzie w latach 1858–1862 studiował matematykę.Tam zaprzyjaźnił się z Wincentym (Konstantym) Kalinowskim, brał udział w działalności postępowych studentów i manifestacjach. W l. 1862–1863 studiował w Berlinie. Do Wilna wrócił w lutym 1863 r. Latem 1863 r. brał aktywny udział w organizowaniu powstania. Przez Kalinowskiego został wciągnięty na listę członków Komitetu Prowincjonalnego Litewskiego. Podczas Powstania Styczniowego należał do organizacji, zarządzał częścią gospodarczą i finansową, a potem był naczelnikiem miasta. Od 13 sierpnia 1863 r. był komisarzem powstańców w Wilnie (po ucieczce Małachowskiego). Ujęty w domu rodziców na Zarzeczu, skazany na mocy konfirmacji Dowódcy wojsk Wileńskiego Okręgu Wojennego, został powieszony w Wilnie na placu Łukiskim 23 grudnia 1863 r. w wieku lat 23. Zaznaczyć tu należy, że na pomniku, jako dzień śmierci J. Z. wyryta jest data 23 grudnia. Natomiast komunikat urzędowy (,,Wilen. Wiestnik” – ,,Kurjer Wileński”) z dn. 24 grudnia (1863 r. Nr. 147) podają datę 21 grudnia[2]. Po Zdanowiczu naczelnikiem został Tytus Dalewski (1841-1863), którego wkrótce aresztowano i po ciężkim śledztwie 30 grudnia 1863 r. rozstrzelano.
Zdjęcie osoby za życia dostępne[3]: http://www.genealogia.okiem.pl/foto2/displayimage.php?pid=56689&fullsize=1
Mogiła na Cmentarzu Bernardyńskim to grób symboliczny. Pomnik nagrobny ufundowany przez matkę Zdanowicza wzniesiono w formie prostopadłościennego cokołu zwieńczonego żeliwnym krzyżem z wizerunkiem Chrystusa. Inskrypcja nie podaje wprost przyczyny śmierci, można co do niej wnioskować po dacie śmierci i młodym wieku zmarłego oraz ze wzmianki o oddaniu życia za wzniosłe idee.
[1] Biografia I. Zdanowicza opracowana przez współautora katalogu D. Lewickiego
[2] Pamiętniki Jakóba Gieyszorta z lat 1857-1865. Tom II, Wilno. 1913, s. 283.
[3] Pamiętniki Jakóba Gieyszorta z lat 1857-1865. Tom II, Wilno. 1913, s. 119
IGNACY ZDANOWICZ / ur. 15 stycznia 1840 r. / um. 23 grudnia 1863 r. / W wzniosłej idei rozkwicie / Młodzieńcze zakończył życie / Lecz kto zaznaczył swe chęci / Wiecznie żyć będzie w pamięci (...)