Cmentarzyk polskich ofiar w Glinciszkach

Zbrodnia w Glinciszkach – wydarzenia, do których doszło 20 czerwca 1944 r., kiedy to litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił 38 mieszkańców Glinciszek. Był to odwet za śmierć czterech litewskich policjantów w starciu z 5 Wileńską Brygadą AK, dowodzoną przez Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”, która niedługo przedtem przebywała w majątku Glinciszki. Znaczną część ofiar stanowiły kobiety i dzieci (większość mężczyzn wyszła w tym czasie do pracy). Pracownicy majątku, będącego wówczas w niemieckim zarządzie Landbewirstschaftungsgesellschaft Ostland, już zamknięci przez litewskich policjantów w dawnej kaplicy glinciskiego pałacu i mający prawdopodobnie być następnie rozstrzelani, zostali uratowani dzięki przyjazdowi Niemców, reprezentantów niemieckiego zarządu, którzy spłoszyli napastników. Przybyły wraz z nimi bezpośredni administrator majątku, Władysław Komar, został zabity w drodze powrotnej, niedaleko Podbrzezia. W latach 90. śledztwo w sprawie mordu w Glinciszkach prowadziła Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi.

Ofiary pogrzebano prowizorycznie we wspólnym grobie w pobliżu majątku. W kilka dni później przybyła na miejsce masakry policja niemiecka i po przeprowadzeniu dochodzenia nakazała dokonanie ekshumacji zamordowanych. Po 6 dniach, 26 czerwca, zwłoki umieszczono w trumnach i pochowano nieopodal drogi do Podbrzezia. Pochowano tu również wraz z rodziną (po ekshumacji z miejsca mordu w majątku Podbrzezie – Anowil) nauczyciela z Glinciszek, Józefa Konecznego. Natomiast zamordowanego w tymże dniu w Podbrzeziu Władysława Komara, po ekshumacji pogrzebano na cmentarzu w Wilnie. Protokół ekshumacji sporządziła Irena Sławińska, pracowniczka kancelarii majątku Glinciszki. Odpis protokołu zachowała, dzięki czemu znana jest pełna lista ofiar, która podajemy w porządku alfabetycznym:

Bałendo Irena, 1929-20.VI.1944

Bałendo Salomea, 1898-20.VI.1944

Bałendo Teresa, 1941-20.VI.1944

Bałendo Wanda, 1923-20.VI.1944

Bitowt Paweł, 1911-20.VI.1944

Czerniawski Paweł, lat 25-30, zam. 20.VI.1944

Dubieniecki Mikołaj, zam. 20.VI.1944

Jankowski, 1860-20.VI.1944

Klukowski Józef, 1908-20.VI.1944

Komar Władysław, 1910-20.VI.1944

Koneczna Ludmiła, 1904-20.VI.1944

Koneczny Jarosław, 1930-20.VI.1944

Koneczny Józef, 1904-20.VI.1944

Łukasik Bohdan, 1939-20.VI.1944

Łukasik Helena, 1911-20.VI.1944

Mackiewicz Władysław, 1924-20.VI.1944

Matalaniec Helena, 1941-20.VI.1944

Matalaniec Maria, 1922-20.VI.1944

Mieżaniec Antoni, 1927-20.VI.1944

NN, zam. 20.VI.1944

NN, zam. 20.VI.1944

Nowicka Jadwiga, 1920-20.VI.1944

Nowicka Władysława, 1939-20.VI.1944

Romejko, zam. 20.VI.1944

Sobolewski Mieczysław, 1922-20.VI.1944

Stankiewicz Apolonia, 1881-20.VI.1944

Stankiewicz Michał, 1878-20.VI.1944

Szalkowska Maria, 1923-20.VI.1944

Szalkowski Wacław, 1920-20.VI.1944

Szewiel Aleksander, 1932-20.VI.1944

Szewiel Felicja, 1901-20.VI.1944

Szewiel Marian, 1934-20.VI.1944

Szymianiec Karol, 1880-20.VI.1944

Wenclewska Konstancja, zam. 20.VI.1944

Wenclewski Feliks, zam. 20.VI.1944

Wenclewski Konstanty, 1936-20.VI.1944

Wiszkiel Joanna, 1866-20.VI.1944

Zienkiewicz Longin, 1909-20.VI.1944

Żytliński Józef, 1928-20.VI.1944

Przebieg wydarzeń i listę ofiar zestawiono na podstawie zeznań 6 bezpośrednich świadków. W 1997 r. ROPWiM wystąpiła z inicjatywą upamiętnienia mordu w Glinciszkach, sporządziła projekt budowy cmentarza w Glinciszkach, autorstwa inż. arch. Jarosława Skrzypczyca.

Cmentarzyk odnowiony w 1999 r. z funduszy ROPWiM wg architekta Jarosława Skrzypczyka. W dn. 4 lipca 1999 r. w Glinciszkach odbyła się uroczystość otwarcia cmentarzyka pomordowanych przez żołnierzy formacji litewskiej w dn.  20 czerwca 1944 r. Cmentarzyk jest otoczony metalowym parkanem, po środku – pomnik – krzyż, u dołu krzyża wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej, po obu stronach po polsku i po litewsku nazwiska pomordowanych osób. Z lewej i z prawej strony – betonowe krzyże.