Grób przywódcy powstania styczniowego Aleksandra Chmielewskiego w Wędziagole

W Wędziagole został pochowany jeden z głównych organizatorów powstania styczniowego na Kowieńszczyźnie Aleksander Chmielewski[1] – syn Wincentego, ur. w r. 1814, w Doubaliszkach, w pow. szawelskim. Mając lat 16, ukończył szkołę w Krożach, a następnie odbył kampanię z r. 1831. Po upadku powstania brak środków do dalszego kształcenia zmusił Chmielewskiego do poświęcenia się służbie kancelaryjnej. Sumienność w pracy, prawość charakteru utorowały zwolna drogę Chmielewskiemu; wkrótce został sekretarzem szlachty powiatu szawelskiego, następnie sekretarzem izby cywilnej w Wilnie, później (1842 r.) sekretarzem, wreszcie urzędnikiem do szczególnych zleceń przy generał-gubernatorze.

W r. 1855 został przez szlachtę guberni i kowieńskiej, przez jednomyślny niemal wybór, powołany na wysokie stanowisko prezesa Izby cywilnej kowieńskiej. Zwykle urząd ten zajmowali obywatele zamożni, znani ze swych wpływów koligacji rodzinnych; wybór Chmielewskiego, nie posiadającego własności ziemskiej, świadczył o tej wielkiej jego wziętości, jaką się cieszył wśród szlachty i jaka kazała jej pójść wbrew utartemu zwyczajowi. W pamiętnych latach 1857—61, w przededniu uwłaszczenia włościan, Chmielewski czynny był na zjazdach i naradach szlacheckich, gorąco interesował się sprawami organizacji obywatelskiej, występując wszędzie wraz z Burbą, Janczewskim, Grużewskim i Gieysztorem, jako rzecznik szerszego na sprawy poglądu i jako zwolennik zasady uwłaszczenia.

Porwany ogólnym prądem, brał udział Chmielewski w demonstracjach i obchodach w r. 1861, wreszcie w organizacji powstańczej został wojewodą kowieńskim. W lipcu r. 1863 wysłany został jako podejrzany o sprzyjanie powstaniu przewieziony do Wierchnieuralska (gub. orenburska), lecz w r. 1864 przewieziono pod eskortą żandarmów do Wilna, pod zarzutem pełnienia w powstaniu funkcji wojewódzkich w Kownie. Tylko zeznania członków „Wydziału” litewskiego (zwłaszcza Gieysztora) i przytomność umysłu ocaliły Chmielewskiego. Skazano go na osiedlenie na zesłaniu w Tomsku z pozbawieniem niektórych praw. W Tomsku, dokąd przybyła żona z dwoma małymi synami, spotkał się z najstarszym synem Konradem. Aleksander Chmielewski znalazł w Tomsku pracę i był swoistym patriarchą całej kolonii polskiej. W r. 1873 pozwolono mu wrócić do kraju. Przybył tedy do Warszawy, następnie do Kowna. Pod koniec życia zamieszkał w folwarku żony w Borku i tu też 13 kwietnia 1882 r. życie zakończył. Żonaty był dwukrotnie z Pelagią Olędzką i Joanną Juszkierwiczówną. Z pierwszego małżeństwa miał dzieci: Amelję, Konrada i Aleksandra; z drugiego: Leonarda i Michała[2].

[1] Biografia opracowana przez D. Lewickiego

[2] Pamiętniki Jakóba Gieyszorta z lat 1857-1865. Tom I, Wilno. 1913, s. 316-317.