Pomnik powstańców styczniowych w Bielaniszkach

Upamiętnienie litewskie, pomnik w kształcie obelisku, wzniesiony w 1934 r. z inicjatywy pracowników szawelskiego muzeum „Aušra” (Zorza). Upamiętnia powstańców, poległych w kwietniu 1863 r. w okolicach dworu w Bielaniszkach. Fundusze na pomnik ofiarował brat poległego w tych miejscowościach powstańca (nazwisko nieznane). Autor projektu – Kazimieras Skerstonas (1895 – 1979). Miejsce pod pomnik wybrali jego autor K. Skerstonas wraz z pracownikiem muzeum „Aušra” Pečkauskisem, wg którego, właśnie tutaj doszło do bitwy powstańców z wojskiem carskim. Obiekt wciągnięty do Rejestru Dóbr Kultury pod nr 10471.

Wydarzenie: „Naczelnikiem wojskowym powiatu szawelskiego mianowany został b. oficer kaukaski Jan Staniewicz (Pisarski), który z dwoma braćmi brał udział w powstaniu poznańskim 1848 r. W oznaczonym terminie zebrało się przy Staniewiczu, w Bielaniszkach, folwarku Warzyńskiego, 98 ochotników, między nimi brat dowódzcy Paweł Staniewicz. (…) Na wiadomość o zbieraniu się powstańców w Bielaniszkach wystąpił z Szawel major Świrski z 2 rotami narwskiego pułku, szwadronem dragonów i ruszył 11 kwietnia ku Tryszkom^[1]. Organizator powstania w okręgu szawelskim kpt. Jan Staniewicz ps. „Pisarski” (1823-1904) w marcu 1863 r. gromadził ochotników w lesie w Bielaniszkach w pobliżu folwarku Ważyńskiego. 14 (2) kwietnia 1863 r. mjr. Swirski przybył do folwarku w Bielaniszkach z wojskiem, jednak powstańców tu nie zastał, więc folwark spalił. Wycofujące się oddziały rosyjskie wpadli w zasadzkę powstańców. W bitwie poległo wielu żołnierzy i kilku powstańców, 3 powstańców wzięto do niewoli. Pod Bielaniszkami J. Staniewicz miał kolejną potyczkę z oddziałami carskimi w dn. 28 (16) kwietnia^[2]. Brak danych o poległych. Odniósł zwycięstwo, zajął Popielany i ogłosił manifest zniesienia pańszczyzny i przekazania chłopom ziemi.

[1] Zieliński S. Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil, 1913, str. 290

[2] Dane z Rejestru Dóbr Kultury, http://kvr.kpd.lt/#/static-heritage-search