Pomnik powstańców styczniowych w Podbrzeziu

Pomnik powstańców styczniowych pod nazwą „Kula, która utknęła w Podbrzeziu”. Autor – rzeźbiarz J. Šlivinskas, architekt Vaidas Spečkauskas, kierownik prac –  naczelny architekt samorządu Vytautas Kundrotas. Na pomniku widoczny herb powstania 1863 r., symbolizujący narody, które przyłączyły się do powstania: Orzeł, Pogoń i Archanioł Michał. Pomnik przedstawia wystrzelony w stronę Rosji pocisk, zaś  na pozostałym po nim wyrwie tablice w 3 językach: „Za naszą i Waszą wolność!“  Postawiony na placu, gdzie ksiądz Antoni Mackiewicz nawoływał mieszkańców Podbrzezia do walki o Wolność i Niepodległość Litwy. Pomnik wyświęcony prze naczelnego kapelana Wojska Litewskiego, ks. R. Venckusa. Odsłonięty 19 05 2013 w 15. Rocznicę wybuchu powstania.

Wydarzenie: 27 marca 1863 r. Podbrzezie. Poczynając od 6 marca, ksiądz Antoni Mackiewicz gromadził powstańców w lasach pod Megajnami (Miegėnai) (powiat kiejdański), nieopodal małego miasteczka Podbrzezie (Paberžė). Nieco dalej powstawał inny oddział powstańczy, który został wzmocniony przez ochotników złożonej z młodzieży szkolnej przybyłej z Poniewieża. W tym samym czasie Rosjanie zaatakowali powstańców w dwóch tyralierach, w pierwszej były dwie roty, w drugiej – batalion (cztery roty). Przywódca powstańców Bolesław Dłuski („Jabłonowski”), dowódca wojskowy guberni kowieńskiej, na czele 120 powstańców odparł atak wroga, wypędził go z lasu i nie pozwolił na zwarcie szeregów rosyjskich. Powstańcy ścigali Rosjan przez dwa kilometry. Straty w oddziale Dłuskiego wynosiły 2 zabitych i około 30 rannych. W tych walkach powstańcy nauczyli się dobrze korzystać z osłony drzew. Rosjanie się cofnęli. Jednak liczebność oddziałów powstańczych również zmalała: z 600 ludzi zostało 300, ponieważ nieodpowiednio ubrani ochotnicy – chłopi powrócili do domów. Dłuski rozpuścił połowę pozostałych powstańców. Oddział złożony ze 120 ludzi oddał pod dowództwo księdza Mackiewicza, sam zaś wybrał sobie 40 młodzieńców. Do swojego oddziału dobierał mężczyzn, którzy potrafiliby przejść po 8 mil w ciągu dnia i przez 3 dni żywić się chlebem i wodą. Dłuski wraz ze swoim oddziałem wymaszerował do miasteczka Kroki (Krakės) (powiat kiejdański)^[1].

[1] http://www.bernardinai.lt/straipsnis/2013-03-27-laiko-juosta-zymiausi-1863-metu-sukilimo-musiai/98048