Upamiętnienie Wawrzyńca Gucewicza przy kościele pw. św. Stefana w Wilnie

Architekt Wawrzyniec Gucewicz (1753-1798), spoczywający na dawnym cmentarzu św. Stefana, był uczestnikiem powstania kościuszkowskiego, za co został na kilka lat usunięty ze stanowiska profesora Uniwersytetu Wileńskiego. W. Gucewicz po ciężkiej chorobie zmarł 10 grudnia 1798 r. w Wilnie. Został pochowany przy kościele pw. św. Stefana. W r. 1865 cmentarz zamknięto. W okresie sowieckim zarówno kościół, jak i cmentarz był zniszczony, dlatego też dokładne miejsce pochówku architekta nie jest znane. Wzniesiony przy kościele krzyż z imieniem architekta jest symboliczny. Dłuższy czas na południowej ścianie kościoła istniała marmurowa tablica z tekstem w j. polskim, prawdopodobnie pochodząca z nagrobka W. Gucewicza. Po 1945 r. tablica znikła.

W 1995 r. staraniami wileńskiego biskupa przy kościele pw. św. Stefana wzniesiono nieduży drewniany pomnik, poświęcony W. Gucewiczowi. 11 grudnia 1998 r., w ramach obchodów 200-tnej rocznicy śmierci W. Gucewicza, przy kościele, na dawnym cmentarzu, odsłonięto zaprojektowaną przez architekta Vytautasa Zarankę granitową tablice pamiątkową z popiersiem W. Gucewicza z brązu. Autorem popiersia jest rzeźbiarz Jan Naruszewicz, wg. zachowanego wzoru popiersia Gucewicza, stworzonego przez Jana Ostrowskiego. Na tablicy widnieje napis w j. litewskim: „Šiose kapinėse 1798 m. palaidotas Lietuvos profesionaliosios architektūros pradininkas Laurynas Stuoka-Gucevičius“[1]. W pobliżu znajduje się współczesna tablica z portretem Wawrzyńca Gucewicza.

Wg. in. danych W. Gucewicz był pochowany na Rossie. W wydanej w r. 1856 książce A. Kirkora „Wędrówki po Wilnie“, autor opisując Rossę, m. in. wspomina: „Spoczywa tu architekt W. Gucewicz, który w sposób znaczący ozdobił Wilno i Litwę”[2].

[1] http://www.vilnijosvartai.lt/personalijos/laurynas-gucevicius-stuoka-gucevicius/

[2] https://lt.wikipedia.org/wiki/Laurynas_Gucevi%C4%8Dius